مارلی بلیس
تنها یک پاسخ صحیح و ۴۳ کوآنتیلیون (هر کوآنتیلیون شامل عدد یک با ۱۸ صفر به توان دو است) پاسخ اشتباه برای مکعب روبیک وجود دارد. الگوریتم خدا، پاسخی است که این پازل را با کمترین تعداد حرکت حل می کند. یک هشتم از جمعیت دنیا می توانند با روبیک کار کنند؛ رایج ترین پازل در تاریخ و زاییده افکار رنگی “ارنو روبیک”.
زندگی ارنو روبیک در دوران جوانی
ارنو روبیک در شهر بوداپست مجارستان در دوران جنگ جهانی دوم متولد شد. مادرش، شاعر و پدرش، مهندس هواپیما و موسس شرکت ساخت گلایدر بود. روبیک در کالج، مجسمه سازی خوانده بود و پس از فارغ التحصیلی، برای یادگیری معماری به کالجی کوچک راه یافت که “آکادمی هنرهای کاربردی و طراحی” نامیده می شد. او پس از اتمام تحصیلات در همان دانشکده به تدریس طراحی داخلی مشغول شد.
مکعب
هدف اولیه ی روبیک برای ابداع مکعب این نبود که پر فروش ترین پازل اسباب بازی در تاریخ را تولید کند. بلکه ساختار طرح آن توجه روبیک را به خود جلب کرد؛ این پرسش در ذهنش نقش بسته بود که “مهره ها چگونه بدون جداشدن از هم به طور مستقل حرکت می کنند؟” در روبیک، یک مکعب بزرگ از ۲۶ مکعب کوچک تشکیل می شود. هر لایه ی دارای ۹ مکعب را می توان چرخاند و آن ها را روی هم قرار داد. هر ۳ مربع در یک ردیف به جز در جهت مورب، می توانند به لایه ای جدید متصل شوند. روبیک در ابتدا سعی کرد تا از بندهای کشسان استفاده کند تا مهره ها به شکل دلخواه در کنار هم قرار گیرند، اما این کار موفقیت آمیز نبود. روبیک، مکعب های کوچک را برش داد و آن ها را کنار هم گذاشت. او تکه هایی کاغذ رنگی (به رنگ های مختلف) روی اضلاع مکعب بزرگ چسباند و چرخش را آغاز کرد.
رویاهای مخترع
مکعب روبیک در بهار سال ۱۹۷۴ به پازل تبدیل شد که این رویداد مصادف با زمانی بود که روبیک ۲۹ ساله پی برد که ردیف کردن رنگ ها برای اتصال کل ۶ ضلع، کاری دشوار است. روبیک درباره ی این تجربه می گوید:
“بسیار شگفت آور بود که ببینی تنها پس از چند بار چرخش، چگونه رنگ ها به صورت تصادفی باهم ترکیب می شوند. تماشای رژه ی رنگ ها بسیار رضایت بخش بود. درست پس از یک پیاده روی خوب که مناظر دلپذیر بسیاری را تماشا کردی و تصمیم می گیری به خانه بازگردی، من هم پس از مدتی تصمیم گرفتم به خانه برگردم، بهتر است مکعب ها را درست کنیم و به حالت اولیه ی آن بازگردانیم. این درست زمانی بود که با چالشی بزرگ روبرو شدم: مسیر خانه از کدام سمت است؟”
روبیک مطمئن نبود که می واند اختراع خود را به موقعیت اولیه ی آن بازگرداند. او اینگونه استدلال کرد که با چرخش تصادفی مکعب نمی تواند آن را درست کند. او به دنبال یافتن راه حلی بود و سپس ۸ ضلع مکعب را در یک ردیف قرار داد. روبیک، با حرکاتی مشخص و پشت سر هم، تعدادی از مکعب های کوچک را به سرعت مرتب کرد. در طول یک ماه توانست این پازل را حل کند و اینگونه بود که سفری شگفت انگیز آغاز شد.
ثبت اختراع
در ژانویه سال ۱۹۷۵، روبیک برای ثبت اختراع مجارستانی خود اقدام کرد و اختراع خود را به یک شرکت کوچک تولیدکننده اسباب بازی در بوداپست سپرد. اختراع روبیک سرانجام در اوایل سال ۱۹۷۷ ثبت شده و اولین مکعب در اواخر سال ۱۹۷۷ وارد بازار شد.
پس از روبیک، دو نفر دیگر نیز برای ثبت اختراعی مشابه با مکعب روبیک اقدام کردند. “تروتوشی ایشیگ” یک سال پس از روبیک برای ثبت مکعب ژاپنی بسیار مشابه با مکعب روبیک درخواست داد. یک فرد آمریکایی با نام “لاری نیکولز” قبل از روبیک برای ثبت مکعبی درخواست داده بود که مهره های آن با آهنربا به هم متصل می شدند. تمام شرکت های تولید اسباب بازی از جمله شرکت Ideal Toy”” اختراع نیکولز را رد کردند و همین شرکت بعدها حق تولید مکعب روبیک را خریداری کرد.
مکعب روبیک فروش خوبی نداشت تا زمانی که تاجر مجارستانی “تیبور لاکی” این مکعب را کشف کرد. او زمانی که مشغول نوشیدن قهوه بود، گارسونی را دید که با اسباب بازی درحال بازی کردن است. لاکی که ریاضیدانی خبره بود، به شدت تحت تاثیر قرار گرفت. روز بعد، به “شرکت تجاری کانسیومکس” رفت و مجوز فروش مکعب روبیک در غرب را دریافت کرد.
اولین ملاقات تیبور لاکی با ارنو روبیک
“وقتی که روبیک وارد اتاق شد، حس کردم که باید به او پول بدهم. او مثل گدا بود. لباس خوبی بر تن نداشت و سیگاری مجارستانی گوشه ی لبش بود. اما می دانستم که نابغه است. به او گفتم که می توانم میلیون ها مکعب روبیک بفروشم.”
نمایشگاه اسباب بازی نورنبرگ
لاکی، مکعب روبیک را در “نمایشگاه اسباب بازی نورنبرگ” به نمایش گذاشت، اما این نمایشگاه، رسمی نبود. لاکی همان طور که در نمایشگاه راه می رفت و با مکعب روبیک بازی می کرد، با کارشناس اسباب بازی بریتانیایی، تام کرمر قرار ملاقات داشت. کرمر براین باور بود که مکعب روبیک یکی از شگفتی های دنیا است و بعدها میلیون ها مکعب روبیک برای فروش توسط شرکت “Ideal Toy” سفارش داد.
نام روبیک
در کشور مجارستان، مکعب روبیک در ابتدا “مکعب جادویی” نامیده می شد. این پازل در سال اول ثبت اختراع، در سطح بین المللی شناخته نبود. قانون ثبت اختراع از احتمال ثبت اختراع بین المللی ممانعت می کند. شرکت “Ideal Toy” دست کم به نامی شناخته شده برای کپی رایت نیاز داشت: البته، این ترتیبات باعث شدند تا روبیک در مرکز توجه قرار گیرد چراکه مکعب جادویی به احترام مخترع آن به “روبیک” تغییر نام یافت.
